Các bậc phụ huynh và quý thầy cô cùng đọc bài viết này để tìm hiểu về nguyên nhân gây mất tập trung, cũng như các cách để tập trung học ở trẻ nhỏ nhé.
Khoảng tập trung (attention span), theo định nghĩa trong từ điển Cambridge, là khoảng thời gian mà một người có thể giữ suy nghĩ và giữ sự quan tâm của mình tập trung vào một điều gì đó. Vì vậy, khoảng tập trung ngắn là trạng thái khi một người dễ bị mất tập trung hoặc gặp khó khăn trong việc duy trì sự tập trung vào một hoạt động. Hiện tượng này thường phổ biến hơn ở trẻ em so với người lớn.
Một số dấu hiệu điển hình cho thấy trẻ mất khả năng tập trung:
- Chưa hoàn thành bài tập
- Không chú ý lắng nghe và dễ bị mất tập trung
- Gặp khó khăn khi giao tiếp
- Dễ chán
- Thường xuyên mắc lỗi
- Dễ quên và bỏ lỡ thông tin
- Gặp khó khăn khi đọc các văn bản dài
Nguyên nhân gây ra tình trạng mất tập trung ở trẻ em
Có cả nguyên nhân chủ quan và khách quan gây ra tình trạng mất tập trung ở trẻ em. Vì vậy, nếu con/em bạn đang gặp phải hiện tượng này, bạn nên tìm hiểu sâu hơn gốc rễ của vấn đề. Từ đó, đề ra giải pháp phù hợp.
Các yếu tố khách quan
Trẻ em ở độ tuổi sớm vẫn đang trong giai đoạn học hỏi và khám phá thế giới xung quanh. Các con có xu hướng tò mò về những điều mới mẻ và chưa từng thấy trước đây. Một khi những điều mới mẻ như vậy thu hút sự chú ý, trẻ không còn tập trung vào những gì chúng đang làm. Những yếu tố bên ngoài như vậy là nguyên nhân chính khiến trẻ mất tập trung. Và, trẻ cần thời gian và sự rèn luyện để có thể thoát khỏi thói quen không tốt này.
Ví dụ, nhiều phụ huynh dễ dàng nhận ra rằng khi con đang làm bài tập được giao, sự xuất hiện của một loài động vật như bướm hoặc ong chắc chắn sẽ làm gián đoạn sự tập trung của chúng. Hoặc, nếu cha mẹ đang xem TV, hầu hết trẻ không bao giờ có thể ngồi yên và hoàn thành bài tập về nhà.
Sự phát triển của công nghệ hiện đại
Công nghệ có thể được liệt kê trong nhóm yếu tố khách quan nêu trên. Tuy nhiên, yếu tố công nghệ nên được tách ra như một nguyên nhân chính khác gây ra tình trạng mất tập trung ở trẻ. Trên thực tế, nguyên nhân này không chỉ xảy ra ở trẻ em mà còn ở người lớn. Hãy lấy cuộc khảo sát người dân Vương quốc Anh được thực hiện tại King’s College London năm 2022 làm ví dụ. Cuộc khảo sát cho thấy 67% số người được hỏi cho biết mặc dù đã nỗ lực, họ vẫn không thể ngừng kiểm tra điện thoại thông minh của mình. Trong khi đó, họ nên tập trung vào những thứ khác. Những công nghệ như phương tiện truyền thông xã hội, điện thoại thông minh, máy tính bảng, TV, radio, v.v. đã trở thành một cám dỗ rất lớn đối với người lớn. Vậy, điều gì đảm bảo rằng trẻ em sẽ không bị cám dỗ như người lớn? Khi thực tế, trẻ em ngày nay được phép làm quen với công nghệ sớm hơn bao giờ hết?
Tất nhiên, không ai có thể phủ nhận những lợi ích và tiện lợi mà công nghệ mang lại cho cuộc sống. Đặc biệt là những lợi ích cho giáo dục trong thời điểm khó khăn như COVID 19. Tuy nhiên, việc trẻ em tiếp cận công nghệ sớm chắc chắn khiến chúng phụ thuộc nhiều hơn vào các thiết bị và lười suy nghĩ hơn. Thế giới hiện đại đầy rẫy những điều lý thú và hấp dẫn. Sự mới lạ như trò chơi, internet và phương tiện truyền thông đã dần khiến trẻ em mất tập trung trong việc tiếp thu và học hỏi các giá trị truyền thống và cơ bản.
Phương pháp nuôi dạy chưa phù hợp của cha mẹ
Ở nguyên do tiếp, nhiều bậc cha mẹ đã vô tình giáo dục con cái theo cách không phù hợp, dẫn đến tình trạng trẻ em có khả năng tập trung kém.
Có những bậc phụ huynh tập trung rất nhiều vào con cái của họ. Họ muốn con mình học tốt ở trường, học được nhiều kiến thức nhất có thể và đạt được những thành tích như điểm cao. Thông thường, đó là những mục tiêu tuyệt vời. Tuy vậy, quá nhiều thì không bao giờ tốt. Những kỳ vọng cao ở trẻ em có xu hướng khiến cha mẹ thúc đẩy chúng phải học nghiêm ngặt và quá tải ở mức độ cao. Dấu hiệu của sự thúc ép là nhiều bài tập về nhà, học vượt lớp, các bài tập dài và khó, hoặc các lớp học thêm. Chính vì sự quan tâm quá mức này dễ khiến bất kỳ đứa trẻ nào cũng dễ nản lòng và chịu áp lực. Và dần dần, trẻ em có xu hướng từ bỏ những nhiệm vụ khó khăn và chuyển sự chú ý của mình sang những thứ đơn giản hơn.
Trong khi đó, nhiều phụ huynh lại quá bận rộn để có thể chú ý hoàn toàn đến con cái của họ. Họ để lại công việc giáo dục cho giáo viên và gia sư, và sử dụng công nghệ như một công cụ và phương tiện giao tiếp không thể thiếu. Chúng ta đều biết những hậu quả có thể xảy ra khi trẻ em tiếp cận công nghệ quá sớm. Chúng trở nên phụ thuộc hơn và lười biếng hơn, đặc biệt là nếu không được giám sát và kiểm soát chặt chẽ. Khả năng tập trung sau đó giảm đáng kể và các dấu hiệu về khả năng tập trung ngắn sẽ sớm xuất hiện.
Tình trạng tâm thần/y tế đặc biệt
Trong một số trường hợp hiếm, khả năng tập trung ngắn ở trẻ em là do các vấn đề sức khỏe tâm thần như ADHD hoặc các rối loạn. Ví dụ, một số rối loạn phổ biến là rối loạn học tập, rối loạn xử lý cảm giác, rối loạn tâm trạng (trầm cảm), rối loạn phổ tự kỷ hoặc rối loạn căng thẳng sau chấn thương. Trong những trường hợp khác, trẻ em có thể gặp hiện tượng này do các vấn đề sức khỏe không mong muốn như chấn thương đầu.
Làm thế nào để giải quyết tình trạng trẻ em không tập trung chú ý?
Cách giải quyết tình trạng mất tập trung ở trẻ em phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản trong từng trường hợp. Tốt nhất là tìm ra giải pháp phù hợp càng sớm càng tốt trước khi tình trạng này trở thành thói quen khó bỏ ở trẻ.
Chia nhỏ nhiệm vụ và tập trung vào một nhiệm vụ duy nhất tại một thời điểm
Đừng cố bắt con bạn làm nhiều việc cùng một lúc. Bạn cũng không nên bắt chúng nỗ lực vào một nhiệm vụ dài và khó khi chúng chưa có khả năng. Mọi thứ đều cần có quá trình. Vì vậy, hãy theo dõi và tập trung vào từng nhiệm vụ đơn giản trước. Sau đó tăng mức độ khó lên khi chứng kiến sự cải thiện của trẻ.
Và, chia nhỏ một nhiệm vụ dài thành nhiều nhiệm vụ nhỏ hơn. Ví dụ, thay vì bắt trẻ học và làm bài tập trong 1 giờ, hãy thử chia nhỏ thành 3 khoảng, mỗi khoảng kéo dài 15 phút. Nghỉ giải lao 5 phút giữa mỗi khoảng để trẻ có thể nghỉ ngơi. Trong thời gian nghỉ ngơi này, bạn có thể cho trẻ vận động một số động tác thể dục nhẹ nhàng. Hoặc chơi trò chơi. Hoặc thưởng cho trẻ một số món quà nhỏ để khen ngợi nỗ lực của trẻ. Hãy kiên nhẫn, thấu hiểu và hỗ trợ con/em. Khi đó, khả năng tập trung ngắn sẽ không còn là mối lo ngại nữa.
Xây dựng thói quen và lịch trình quy củ
Xây dựng thói quen cho trẻ em là một giải pháp thiết thực khác cho tình trạng mất tập trung. “Quy củ” ở đây không có nghĩa là nghiêm ngặt, dày đặc và áp lực. Thói quen quy củ phải được thiết lập hợp lý và khoa học với mục đích duy trì lối sống lành mạnh. Từ đó, trẻ em có thể tập trung sự chú ý của mình vào nhiệm vụ hiện tại tốt hơn. Sau này, những thói quen tốt như dậy đúng giờ buổi sáng, học tập theo thời gian biểu và đi ngủ đúng giò sẽ cho thấy những lợi ích. Và, ngủ đủ giấc chắc chắn có thể làm giảm tình trạng mất trí nhớ, khó học và mất tập trung.
Kết hợp việc học với hoạt động thể chất
Các hoạt động thể chất luôn cho thấy tác động tốt trong nhiều tình huống ở nhiều độ tuổi khác nhau. Một số nghiên cứu của Thư viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ đã chứng minh rằng tập thể dục cải thiện sự chú ý và giúp tăng tập trung ở những người mắc ADHD. Tất nhiên, không chỉ ADHD mà cả các vấn đề sức khỏe tinh thần tiềm ẩn cũng có thể được ngăn ngừa nhờ thói quen tập thể dục thường xuyên. Vì vậy, hãy thiết lập một số thói quen tập luyện cho trẻ em và đưa chúng vào cuộc sống hàng ngày.
Tăng cường sức mạnh não bộ với các trò chơi và yếu tố tương tác
Rèn luyện não bộ là quá trình bắt buộc phải có trong quá trình nuôi dưỡng trẻ. Giai đoạn này cực kỳ quan trọng vì nó sẽ giúp hình thành tính cách và nhận thức của trẻ. Đặc biệt, quá trình này nên diễn ra khi trẻ còn nhỏ để có hiệu quả hoàn toàn. Khả năng tập trung đã được chứng minh có thể được cải thiện và phát triển dần theo thời gian. Bộ não giống như một cơ bắp. Bạn càng rèn luyện nó nhiều thì nó càng trở nên tốt hơn. Các trò chơi tăng IQ như trò chơi ô chữ, tính toán, giải đố và tìm đồ vật bị mất có thể cực kỳ có lợi cho sự tập trung.
Tìm Điểm Khác Biệt của ActivePresenter
Bên cạnh đó, việc tích hợp các yếu tố tương tác trong quá trình giảng dạy chắc chắn sẽ tăng khả năng tập trung ở trẻ. Chúng luôn hấp dẫn các yếu tố thị giác. Vì vậy, hãy chú ý đến các tài liệu học tập của trẻ. Nếu chúng ở dạng tài liệu dài và nhàm chán, hãy thử biến chúng thành các tài liệu tương tác với nhiều hình ảnh và âm thanh hơn để kích thích sự tò mò của trẻ, tăng sự tập trung và hứng thú của trẻ.
Cung cấp các bữa ăn lành mạnh và bổ dưỡng
Xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh và bổ dưỡng là điều nữa cần lưu ý. Không chỉ để ngăn ngừa tình trạng mất tập trung ở trẻ em mà còn tăng cường sức mạnh não bộ nói chung. Các chất dinh dưỡng tốt cho não như vitamin K, lutein, folate và beta carotene có thể được tìm thấy trong các loại rau lá xanh như cải xoăn, rau bina, và bông cải xanh. Và, hãy tập cho trẻ ăn nhiều cá hơn để hấp thụ đủ omega-3 và ngăn ngừa bệnh Alzheimer. Bạn có thể tìm kiếm kiến thức liên quan đến dinh dưỡng từ các nhà xuất bản đáng tin cậy như Harvard Health Publishing hoặc MedicalNewsToday. Vì vậy, hãy đảm bảo nghiên cứu kỹ lưỡng và xây dựng một kế hoạch bữa ăn bổ dưỡng hàng ngày để trẻ phát triển toàn diện.
Hơn nữa, mất nước có thể làm giảm khả năng suy nghĩ. Duy trì đủ nước rất quan trọng cho cơ thể và trí óc. Vì vậy, đừng quên nhắc nhở con bạn và chính bạn uống nước mỗi ngày.
Biết khi nào cần giúp đỡ và nhận được sự giúp đỡ
Sự định hướng và chỉ dẫn của cha mẹ đối với trẻ em ngay từ khi còn nhỏ là cần thiết để đảm bảo trẻ phát triển đúng cách. Do đó, cha mẹ cần trở thành hình mẫu để trẻ noi theo. Trẻ em chú ý nhiều hơn đến những thứ và những người gần gũi nhất với chúng. Hãy nhận thức được những gì bạn muốn con mình làm và những gì chúng thích làm. Ví dụ, nếu bạn muốn con mình tập trung vào việc đọc, bạn cần tìm hiểu những gì chúng quan tâm và tìm những cuốn sách, tạp chí hoặc truyện tranh thu hút được sở thích của chúng. Việc kết hợp sở thích của chúng sẽ giúp giảm tối đa khả năng tập trung ngắn hạn ở trẻ.
Đôi khi, cha mẹ có thể cần sự giúp đỡ từ giáo viên, bác sĩ nhi khoa hoặc thậm chí là nhà tâm lý học. Vì vậy, các bậc phụ huynh cần giám sát trẻ cẩn thận và sớm phát hiện ra các vấn đề sức khỏe kịp thời trước khi tình hình trở nên tồi tệ hơn. Suy cho cùng, người làm cha làm mẹ đều muốn những điều tốt nhất cho con mình.
Kết luận về các cách để tập trung học ở trẻ
Tóm lại, không thể phủ nhận rằng có rất nhiều vấn đề có thể phát sinh trong quá trình nuôi dạy trẻ, bao gồm các vấn đề như khả năng tập trung ngắn. Do đó, cha mẹ cần kiên nhẫn và chuẩn bị tốt cho mọi tình huống có thể xảy ra. Trong mọi trường hợp, các công cụ soạn giảng eLearning như ActivePresenter sẽ trở thành bạn đồng hành tốt nhất của cha mẹ trong quá trình đào tạo con cái. Với ActivePresenter, bất kỳ ai cũng có thể thiết kế không giới hạn các trò chơi eLearning, câu đố và tài liệu tương tác. Những dự án này giúp thu hút sự chú ý của con bạn và tăng khả năng tập trung của chúng. ActivePresenter là công cụ tối ưu và đáng tin cậy được sử dụng trong các trường học, trường đại học và các tập đoàn. Do đó, đừng ngần ngại dùng thử phần mềm này, cũng như theo dõi Blog của chúng tôi để không bỏ lỡ những mẹo hữu ích trong việc nuôi dạy con cái.